کامفار چیست؟

این نرم افزار تحت عنوان COMFAR که مخفف عبارت انگلیسیComputer Model for Feasibility Analysis and Reporting می باشد، حاصل بررسی ها و تحقیقات چندین ساله کارشناسان و متخصصان سازمان مذکور می باشد که برای نخستین بار در سال 1962 منتشر گردید.

سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO)، با توجه به نیاز صنایع گوناگون در خصوص تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی انواع طرح ها و به منظور تهیه گزارشات توجیهی، اقدام به طراحی نرم افزاری نموده است.

این نرم افزار با بهره گیری از استانداردها و اصول بین المللی مدیریت مالی و اقتصاد و مهندسی، توانایی محاسبه شاخص های مالی و اقتصادی طرح های احداث، توسعه، بازسازی و نوسازی و غیره را در صنایع گوناگون دارا می باشد.

نحوه عملکرد نرم افزار کامفار بدین ترتیب است که در ابتدا مبانی و مفروضات محاسبات مالی و اقتصادی طرح نظیر هزینه های سرمایه گذاری، هزینه های تولید، درآمد طرح، نرخ تنزیل اقتصادی و بسیاری پارامترهای متغیر و تاثیرگذار در تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی را در قالب یک سری فرم ها و جداول طراحی شده از کاربر دریافت می نماید.

این نرم افزار پس از قرار دادن داده ها در جداول و فرمول های مربوطه، شاخص های مالی و اقتصادی را محاسبه می نماید.

با توجه به متغیر بودن استاندارد شاخص های مالی برای هر طرح و یا صنعتی، کامفار توانایی ارزیابی توجیه پذیری طرح را ندارد و نمی توان از آن انتظار داشت که در خصوص توجیه پذیری طرح اظهار نظر نماید.

فرایند تجزیه و تحلیل شاخص های مالی و اقتصادی پیش بینی و محاسبه شده توسط نرم افزار کامفار و تصمیم گیری بر اساس آنها در مورد توجیه پذیری و یا عدم توجیه پذیری طرح بر عهده تهیه کننده گزارش توجیهی می باشد.

این نرم افزار جعبه سیاهی است که فرمول های مندرج در آن جهت اصلاح و یا تعدیل توسط کاربر قابل دسترس نمی باشد و صرفاً یک سری ورودی را تحت عنوان مبانی و مفروضات طرح دریافت می کند.

پس از انجام محاسبات، شاخص های مورد نیاز جهت تحلیل مالی و اقتصادی را در قالب خروجی نرم افزار ارائه می نماید.

عدم توانایی کاربر در تعدیل فرمول های مندرج در نرم افزار و سوء استفاده از نتایج و شاخص های مالی و اقتصادی محاسبه شده برای طرح از جمله نقاط قوت نرم افزار کامفار می باشد که بر این اساس می توان به خروجی های ارائه شده اتکا نمود.

انواع نرم افزار کامفار

سازمان توسعه صنعتی ملل متحد نرم افزار کامفار را در سه نوع مختلف به بازار ارائه نموده است تا کاربران بنا به نیاز خود از نوع مناسب آن بهره ببرند. این سه نوع عبارتند از:

نوع اول: COMFAR III Expert

نوع اول کلیه مدولها و محاسبات مالی و اقتصادی طرح را شامل می شود و در اصل نوع کامل نرم افزار است.

کلیه کاربران برای تهیه گزارشات مالی و اقتصادی خود در کلیه صنایع و زمینه ها می توانند از این نوع کامفار بهره ببرند.

کامل بودن این نوع از نرم افزار کامفار به حدی است که هیچگونه محدودیتی برای کاربر از لحاظ ورود اطلاعات و گزارشگیری به وجود نخواهد آمد.

نوع دوم: COMFAR III Business Planner

نوع دوم نرم افزار کامفار کلیه مدول ها و محاسبات مالی را که در نوع اول وجود دارد شامل می شود اما فاقد گزینه ها و امکانات مربوط به محاسبات اقتصادی است.

بنابراین استفاده از آن برای کاربرانی توصیه می گردد که صرفاً به مباحث مالی علاقه دارند و بررسی ابعاد مختلف طرح از لحاظ اقتصادی برای آنان اهمیت چندانی ندارد.

مباحث مالی برای شرکتهای خصوصی در درجه اول اهمیت قرار دارد و این در حالی است که شرکتهای دولتی و در حالت کلی کشور، مباحث اقتصادی نظیر صرفه جویی ارزی، ارزش افزوده، شاخص اشتغالزایی و غیره را که هدف از آن صرفاً نفع شخصی نیست و به نفع جامعه و کشور لحاظ شده، مد نظر قرار می دهد.

نوع سوم: COMFAR III Mini Expert

این نوع از نرم افزار کامفار مشابه نوع دوم است اما با این تفاوت که انعطاف پذیری آن محدودتر از نوع دوم می باشد.

در نوع اول و دوم کامفار امکان ایجاد تغییراتی در گره ها و بخش های مختلف نرم افزار مانند ایجاد و تغییر نام برخی گره ها وجود دارد، اما این امکان در نوع COMFAR III Mini Expert وجود ندارد.

در بحث تهیه گزارشات توجیهی مواردی مطرح می شود که در آن سرمایه گذار در خصوص طرح پیشنهادی نیاز به یک گزارش اولیه و مختصر و یا به اصطلاح Pre Feasibility Study دارد.

در این مرحله متوجه می شود در مراحل اولیه بررسی یک طرح بتوان تعیین نمود که بر اساس برآوردهای اولیه آیا طرح توجیه مالی دارد یا خیر؟

آیا انجام ادامه مطالعات و تکمیل نمودن گزارش توجیهی که هم زمان بر و هم هزینه بر می باشد، توصیه می گردد یا خیر؟

در این گونه موارد استفاده از این نوع کامفار که اطلاعات محدودتری را نسبت به نوع اول و دوم از کاربر طلب می نماید و متعاقب آن برای انجام تجزیه و تحلیل مالی خروجی های کمتری نیز ارائه می نماید، توصیه می گردد.

لازم به ذکر است که فایل تهیه شده در این نوع کامفار قابل انتقال به نوع اول و دوم می باشد. این بدان معنی است که می توان از فایل ایجاد شده در نرم افزار کامفار نوع فوق به عنوان یک فایل اماده جهت اصلاح و تهیه فایل کامل در دو نوع دیگر کامفار بهره برد.

چرا کامفار؟

در کشور ما طی سالهای گذشته بسیاری از بانکها، شرکتهای دولتی و خصوصی، سازمانها، کارخانجات در صنایع گوناگون و سایر ارگان ها، جهت ارزیابی و تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی طرح های سرمایه گذاری بصورت محاسبات دستی از فرمول ها، روش ها، نمودارها و جداول اقتصاد مهندسی استفاده می نمودند که این شیوه دارای دو اشکال اساسی بوده است:

• مشکل نخست: از دیدگاه تهیه کنندگان گزارشات مالی و اقتصادی

بخشی از روش ها و فرمول های اقتصاد مهندسی در محاسبه شاخص های مالی و اقتصادی مبتنی بر استفاده از روش حدس و خطا و بهره گیری از جداول و نمودارهای گوناگون می باشد.

این مساله به نوبه خود بسیار زمان بر بوده و ضمن کاهش دقت محاسبات، در صورت نیاز به اعمال هر نوع تغییری در مبانی و مفروضات اولیه طرح فرایند طولانی محاسبات دوباره تکرار می گردد.

این امر بر کاهش دقت و انعطاف پذیری تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی طرح نسبت به مبانی و مفروضات آن تاثیرگذار بوده و بررسی توجیه پذیری طرح را زمان بر و مشکل می نماید.

• مشکل دوم: از دیدگاه کارشناسان و متخصصان بررسی گزارشات مالی و اقتصادی

با توجه به حجم بالای محاسبات و استفاده از فرمول ها و جداول گوناگون، تهیه کننده گزارش توجیهی مالی و اقتصادی توانایی دارد تا با اعمال برخی تغییرات جزئی در محاسبات بصورت عمدی و یا سهوی، نتایج را به نفع طرح تغییر دهد.

لذا کارشناسان و متخصصان بررسی کننده طرح های توجیهی که مسئولیت تصمیم گیری در خصوص اجرا و یا عدم اجرای طرح ها را بر عهده دارند، بایستی با دقت و وسواس زیاد هرکدام از فرمول ها و روش ها را به طور جداگانه بررسی و صحت و سقم آن را تایید نمایند که این امر باعث می گردد تا کلیه محاسبات از نو تکرار گردد.

به منظور رفع این دو مشکل سازمان توسعه صنعتی ملل متحد نرم افازار تخصصی کامفار را طراحی نمود.

کلیه فرمول ها و روش های محاسبات شاخص ها و نحوه تهیه جداول مالی و اقتصادی در این نرم افزار تعبیه شده که این امر باعث افزایش سرعت و دقت محاسبات در تهیه گزارشات توجیهی مالی و اقتصادی شده است.

سهولت اعمال تغییرات در مبانی و مفروضات و مشاهده نتایج آن از توانایی های این نرم افزار می باشد که بدین ترتیب انعطاف پذیری و سرعت بررسی طرح در حالت های گوناگون را افزایش می دهد. بر این اساس این نرم افزار اولین مشکل تهیه گزارشات توجیهی را حل نموده است.

در خصوص مشکل دوم، این نرم افزار با ایجاد محدودیت در خصوص دسترسی به فرمول ها و تغییر آنها از جانب کاربر ( تهیه کننده گزارش توجیهی)، باعث گردیده تا مسئولان و کارشناسان بررسی گزارشات مالی و اقتصادی طرح ها از صحت و سقم نتایج و اطلاعات خروجی نرم افزار اطمینان حاصل نموده و دیگر نیازی به بررسی نحوه انجام محاسبات نداشته باشند و لذا صرفا مبانی و مفروضات ورودی کامفار تحت بررسی و کنترل قرار گیرد.

بر این اساس تعداد زیادی از بانکها، سازمانها، شرکتهای دولتی و خصوصی داخل کشور به منظور بررسی طرح های توجیهی مالی و اقتصادی صرفاً گزارشاتی را جهت بررسی می پذیرند که بخش مطالعات مالی و اقتصادی آنها با استفاده از نرم افزار کامفار تهیه و ارائه شده باشد.